Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Το 1891, ο Τήνιος γλύπτης Λάζαρος Σώχος αναδείχθηκε νικητής στον διαγωνισμό του Δήμου Ναυπλίου για την ανάθεση ανέγερσης έφιππου ανδριάντα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1770-1843). Τα επόμενα χρόνια επεξεργάστηκε το γύψινο πρόπλασμα στο εργαστήριο του Μερσιέ στη Γαλλία και κατόπιν το χύτευσε σε δύο ορειχάλκινα αντίτυπα, με υλικό προερχόμενο από κανόνια του Ναυπλίου. Το έργο παρουσιάστηκε στο κοινό το 1900 και απέσπασε σημαντικά βραβεία στο Παρίσι και τη Ρώμη. Το ίδιο έτος, έπειτα από πρωτοβουλία του Σώχου και σε συνεννόηση με τον Δήμο Αθηναίων, το δεύτερο αντίτυπο μεταφέρθηκε στην πρωτεύουσα της Ελλάδας. Έπειτα από ποικίλες προτάσεις, αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κολοκοτρώνη. Ακολούθησαν τα αποκαλυπτήριά του το 1904, ενώ ακριβώς μισό αιώνα αργότερα, το 1954, μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, μπροστά από το μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Για την υλοποίηση του έργου, ο καλλιτέχνης πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα που περιελάμβανε από παρατηρήσεις επί των φυσιογνωμιών των κοντινών συγγενών, αλλά και του εκμαγείου του «Γέρου του Μοριά», μέχρι τη μελέτη της στολής και των απομνημονευμάτων του ήρωα της Επανάστασης. Ο ανδριάντας, αποδίδει τη μορφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη πάνω σε αρσενικό άλογο επί του πεδίου της μάχης. Ο ήρωας αποδίδεται ενδεδυμένος πολεμική ενδυμασία, συνοδευόμενη από τη χαρακτηριστική του περικεφαλαία, η οποία επιβλήθηκε στον γλύπτη παρά τη θέλησή του, όπως αποκαλύφθηκε και από το σημείωμα που εντοπίστηκε, το 2002, κατά τις εργασίες συντήρησης του αγάλματος. Επιπλέον, κρατάει με το δεξί του χέρι το χαλινάρι, ενώ με το αριστερό δείχνει στους μαχητές του, στους οποίους έχει στραμμένο το βλέμμα, τον εχθρό. Πρόκειται για μια σύνθεση που διακρίνεται για τον ρεαλισμό της, τον μνημειακό της χαρακτήρα και τον δυναμισμό που αποπνέει.