Καρδιές Υψηλαντών

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, Αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας και στρατιωτικός ηγέτης της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, έφυγε από τη ζωή το 1828 στη Βιέννη, έπειτα από μακρά φυλάκιση. Τελευταία του επιθυμία ήταν η καρδιά του να αποσπαστεί από το σώμα του και να μεταφερθεί στην Ελλάδα. Πράγματι, η ταριχευμένη του καρδιά φυλάχθηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στη Βιέννη και, από το 1843, στην τότε Μητρόπολη της Αθήνας, στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Το 1859, η Μαρία Υψηλάντη το γένος Μουρούζη, φρόντισε ώστε η καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη, μαζί με την καρδιά του αδελφού του και συζύγου της Γεωργίου Υψηλάντη, να φυλαχθούν κρυφά στον Ιερό Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Η ανακάλυψη των λειψάνων έγινε τυχαία, όταν ο ιερέας Παντελεήμων Κριεζής, ο οποίος αντικαθιστούσε τον ασθενή εφημέριο του Ναού Νικόλαο Μούρτζινο, ανακάλυψε ότι το ξύλινο ντουλάπι που βρισκόταν στα αριστερά της Αγίας Τράπεζας, μέσα στο Ιερό, ήταν επιμελώς σφραγισμένο. Όταν αποφάσισε να σπάσει την κλειδαριά, αποκάλυψε τις δύο καρδιές, φυλαγμένες μέσα σε δύο περίτεχνες ληκύθους, οι οποίες κρατούνταν έως τότε στην αφάνεια, λόγω της πικρίας που ένιωθε η Μαρία Υψηλάντη για την αχαριστία που η πολιτεία και το Έθνος είχαν δείξει απέναντι στον σύζυγο και τον κουνιάδο της. Αξίζει να σημειωθεί πως για χρόνια πιστευόταν λανθασμένα πως η δεύτερη λειψανοθήκη περιείχε την καρδιά του Δημητρίου Υψηλάντη, ωστόσο η προσεκτική μελέτη των εγχάρακτων παραστάσεών της, αποδεικνύει ότι ανήκε στον Γεώργιο Υψηλάντη. Πλέον, οι δύο λήκυθοι με τις καρδιές των αδελφών Υψηλάντη φυλάσσονται μέσα σε τοξοτή προθήκη εντός του Ναού, μαζί με άλλα κειμήλια της εποχής των δύο αγωνιστών. Η λήκυθος του Αλεξάνδρου Υψηλάντη είναι αργυρή και δεν φέρει κάποια παράσταση. Η λήκυθος του Γεωργίου Υψηλάντη είναι αργυρή και επίχρυση και φέρει πλουσιότατη αλληγορική διακόσμηση. Περιμετρικά υπάρχουν μοτίβα μαιάνδρων, κάτω από τα οποία, εντός δάφνινων στεφάνων, τα αρχικά γράμματα «G» και «Y», καθώς και το οικόσημο της οικογένεια Υψηλάντη και σύμβολα του Ιερού Λόχου. Στο καπάκι επανέρχονται οι μαίανδροι, οι οποίοι περικλείονται από φυτικό μοτίβο φύλλων και καρπών βελανιδιάς, ενώ στο κέντρο δεσπόζει ένας σταυρός, τη βάση του οποίου τυλίγει με το σώμα του ένας ουροβόρος όφις. Εκατέρωθεν εντοπίζονται στρατιωτικά σύμβολα, περικεφαλαία, ξίφος και θώρακας, με μάλλον ρωμαϊκά τυπολογικά χαρακτηριστικά, καθώς και σύμβολα κοσμικής ματαιότητας (vanitas), στέμμα με σκήπτρο ριγμένα στο έδαφος και νεκροκεφαλή με χιαστί οστά (memento mori).