Σαλαμίνα

Ο Ξέρξης φοβόταν πως οι Αθηναίοι θα γλιστρήσουν και πάλι μέσα από τα χέρια του και βιαζόταν να τους αποτελειώσει. Από την άλλη, όσοι σύμμαχοι είχαν απομείνει συνασπισμένοι βρίσκονταν εγκλωβισμένοι στα στενά μεταξύ Σαλαμίνας και Αττικής. Ο Θεμιστοκλής αντιλήφθηκε ότι ο Μέγας Βασιλέας των Περσών δρα σπασμωδικά και έσπευσε να το εκμεταλλευτεί. Ο Αθηναίος Στρατηγός επινόησε ένα τέχνασμα και, μέσω αγγελιαφόρων, έπεισε τους Πέρσες ότι οι Αθηναίοι ήταν έτοιμοι να λιποτακτήσουν και να καταφύγουν στην Κόρινθο. Ο Ξέρξης έπεσε στην παγίδα και διέταξε τον στόλο του να μπει στα στενά, μετατρέποντας την αριθμητική του υπεροχή σε καταλυτικό μειονέκτημα. Ήταν τέλη Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., όταν από 600 έως 800 περσικά πλοία προσέγγισαν την αυγή τις περίπου 300 αθηναϊκές τριήρεις. Οι Έλληνες γνώριζαν άριστα την περιοχή. Ήξεραν να εκμεταλλεύονται τα ρεύματα και τους ανέμους, ενώ τα πλοία τους ήταν σχετικά μικρά και ευκίνητα. Αντιθέτως, τα περσικά πλοία δυσκολεύονταν να κάνουν ελιγμούς, τόσο λόγω του όγκου όσο και λόγω του μεγάλου αριθμού τους. Σύντομα επικράτησε πανδαιμόνιο μεταξύ των Περσών, οι οποίοι άρχισαν να πανικοβάλλονται. Την ευκαιρία άδραξαν οι Έλληνες, οι οποίοι, γνωρίζοντας τι διακυβευόταν, πολέμησαν με απελπισμένο θάρρος, υπό τις ιαχές του πολεμικού παιάνα που είχε συνθέσει ο συμμετέχων στη ναυμαχία, τραγικός ποιητής Αισχύλος: «Εμπρός γιοί των Ελλήνων, ελευθερώστε την πατρίδα σας, ελευθερώστε τα παιδιά, τις γυναίκες, τα ιερά των θεών των πατέρων σας και τους τάφους των προγόνων σας. Στον αγώνα αυτόν πολεμάτε για τα πάντα». Η πρώτη γραμμή των περσικών πλοίων απωθήθηκε βίαια από τις αθηναϊκές τριήρεις και προσέκρουσε πάνω στη δεύτερη γραμμή, η οποία με τη σειρά της έπεσε πάνω στην τρίτη. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως η βασίλισσα της Αλικαρνασσού και υποτελής του Ξέρξη Αρτεμισία, στην προσπάθειά της να ξεφύγει με το πλοίο της, αναγκάστηκε να επιτεθεί σε συμμαχικό της περσικό πλοίο και να το βυθίσει. Η ορμή των Ελλήνων ήταν ασυγκράτητη. Δεν δίστασαν, υπό τις εντολές του Στρατηγού Αριστείδη, να χτυπήσουν και να αφανίσουν ακόμα και το επίλεκτο ιππικό των Περσών, το οποίο είχε αποβιβαστεί στο νησάκι της Ψυττάλειας, με σχέδιο να θανατώσει όσους Έλληνες ναυαγούς είχαν την ατυχία να φτάσουν κολυμπώντας ως εκεί. Ο περσικός στόλος προσπάθησε να οπισθοχωρήσει, όμως δέχτηκε τη δριμεία καταδίωξη των αθηναϊκών τριήρων και έπεσε σε ενέδρα των Αιγινητών. Όσοι Πέρσες κατάφεραν να ξεφύγουν κατέφυγαν στο λιμάνι του Φαλήρου, όμως απώλειές τους ήταν δραματικές. Υπολογίζεται πως εκείνη την ημέρα οι Έλληνες έχασαν περίπου 20 τριήρεις και οι Πέρσες περισσότερα από 200-300 πλοία.