Χανιώπορτα

Η Πύλη του Παντοκράτορα αποτέλεσε, από τη δημιουργία της, περί τα μέσα του 16ου αιώνα, την είσοδο και έξοδο στον τειχισμένο Χάνδακα, στο σημερινό Ηράκλειο δηλαδή, από και προς τη δυτική Κρήτη. Μεγαλύτερη και σημαντικότερη πόλη στα δυτικά του νησιού ήταν φυσικά τα Χανιά, γεγονός που προσέδωσε το κυρίαρχο παρανόμι της Πύλης, «Χανιώπορτα». Η ονομασία «του Παντοκράτορα», προκύπτει από τη λατινική επιγραφή «Omnipotens», καθώς και από την ανάγλυφη απεικόνιση της θείας μορφής. Το τριγωνικό φωτοστέφανο και το μήκος της γενειάδας μας επιτρέπει να εικάσουμε πως ο εν λόγω «Παντοκράτωρ» ίσως να μην είναι ο Χριστός αλλά μια σπάνια απεικόνιση του Θεού. Ακριβώς από κάτω εντοπίζεται ο φτερωτός μαρκιανός λέων, σύμβολο του Ευαγγελιστή Μάρκου, Αγίου προστάτη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Το ανοιχτό βιβλίο που κρατά ο λέων, με την σβησμένη από τον καιρό επιγραφή «Pax Tibi Marce Evangelista Meus», δηλαδή, «Ειρήνη σε Σένα Μάρκε Ευαγγελιστή μου», υποδηλώνει πως το οικοδομικό έργο πραγματοποιήθηκε σε περίοδο ειρήνης και ευημερίας. Για αιώνες, οι πεζοί και τα ζωήλατα οχήματα περνούσαν από τις μικρές και ελεγχόμενες θύρες, ενώ το μεγάλο τοξωτό άνοιγμα για τα μηχανοκίνητα αυτοκίνητα διαμορφώθηκε το 1915. Στις παράπλευρες στοές του τείχους έχουν πλέον διαμορφωθεί χώροι καλλιτεχνικών εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ ο παρατηρητικός επισκέπτης θα καταφέρει να εντοπίσει, σε πολλά σημεία της λιθοδομής, σημάδια από σφαίρες περιστρόφων και πολυβόλων, τα οποία υπενθυμίζουν τις σφοδρές συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στο σημείο, κατά τη Μάχη της Κρήτης.